Nieuwe moderne luchtverdediging voor 2 in plaats van 4 fregatten
2 van de 4 luchtverdedigings- en commandofregatten (LC-fregatten) worden vanaf 2028 voorzien van nieuwe luchtverdedigingsraketten en technologie. Het gaat om zogeheten Evolved Sea Sparrow Missile (ESSM) Block 2-raketten. In 2018 was het plan nog alle 4 de fregatten van de marine hiermee uit te rusten. Dat is om verschillende redenen herzien. Dat schrijft staatssecretaris Christophe van der Maat vandaag aan de Tweede Kamer.
De hoofdtaak van de LC-fregatten is de verdediging van een compleet vlootverband tegen een luchtdreiging. Die dreiging neemt steeds verder toe, vooral door moderne antischeepsraketten. Dit zijn geavanceerde wapens met een snelheid van enkele malen het geluid, die bovendien zeer wendbaar zijn. De huidige luchtdoelraketten van de marine kunnen steeds minder goed omgaan met die moderne dreiging.
De ESSM Block 2 is daar beter tegen bestand. Dit is een moderne luchtdoelraket voor marineschepen voor de middellange afstand (enkele kilometers). De raketten werken samen met de zogeheten Active Phased Array Radar (APAR). Deze radar draait niet, maar brengt via 4 vlakken het luchtruim continu in beeld. De APAR heeft een bereik van 150 kilometer en kan tegelijkertijd meerdere doelen zoeken, volgen en doorgeven aan de vuurleiding waar ze zijn. De radar geleidt de gelanceerde raket naar het doel. De LC-fregatten zijn daardoor toekomstbestendiger.
De nieuwe versie van de APAR is op dit moment in ontwikkeling en wordt pas in 2027 verwacht. Deze wordt in eerste instantie ontwikkeld voor de nieuwe ASW-fregatten voor onderzeebootbestrijding. De ASW-fregatten vervangen aan het einde van dit decennium de M-fregatten.
Redenen
De radar zou aanvankelijk in alle 4 de LC-fregatten komen, maar dat gebeurt dus alleen bij 2 schepen. Redenen zijn dat de inbouw van de nieuwe APAR-radar aanzienlijk duurder blijkt dan destijds werd gedacht.
Daarnaast is de APAR pas beschikbaar als 2 van de 4 fregatten groot onderhoud al achter de rug hebben. Dat gebeurt een jaar voordat de radar er is. Deze 2 LC-fregatten daarna alsnog van de nieuwe technologie voorzien, is niet doelmatig. Deze schepen zijn in dat geval binnen enkele jaren 2 keer niet beschikbaar voor een langere periode. Bovendien worden beide fregatten in de jaren daarna al vervangen. De 2 fregatten die wel de nieuwe technologie krijgen, worden vanaf 2034 vervangen.
Ook raken naar verwachting in 2028 de reserveonderdelen op voor de huidige apparatuur om raketten mee af te vuren. Het gaat hierbij onder meer om de oude APAR. Die blijft langer in gebruik doordat in 2019 is besloten de LC-fregatten 5 jaar langer in de vaart te houden. Dit besluit is genomen, omdat Defensie geld moest vrijmaken voor vastgoedprojecten. Bij de voorraad reserveonderdelen was daar niet op gerekend. Die onderdelen komen nu van de schepen die later een upgrade krijgen.
Kosten
Hoewel de kosten hoger uitpakken dan verwacht, heeft dit geen invloed op de in 2018 ingeschatte bedragen. Defensie neemt in plaats van 4 maar 2 radars af en heeft daardoor ook in totaal minder ESSM Block 2-raketten nodig. De kosten komen in totaal uit tussen de € 250 miljoen en € 1 miljard. Het Nederlandse bedrijf Thales ontwikkelt de technologie.