NAVO-Top in teken van nieuwe realiteit: de oorlog in Oekraïne
Hoe blijft de NAVO de veiligheid van zijn bondgenoten garanderen, in een sterk veranderde internationale veiligheidscontext? Niet alleen de illegale Russische oorlog in Oekraine domineerde de belangrijke NAVO-Top. Ook de afschrikking en verdediging van de NAVO op de langere termijn stond hoog op de agenda. De Top begon eergisteren in Madrid.
De eerste werksessie opende met een videoboodschap van de Oekraïense president Zelensky aan de NAVO-staatshoofden en –regeringsleiders. Namens Nederland waren minister-president Mark Rutte en de ministers Wopke Hoekstra (Buitenlandse Zaken) en Kajsa Ollongren (Defensie) aanwezig.
De 30 bondgenoten spraken vervolgens over de situatie in Oekraïne en de gevolgen van de Russische agressie voor de bondgenootschappelijke afschrikking en verdediging. President Zelensky vroeg de collega’s opnieuw op om daad bij woord te voegen en vooral zware wapens te (blijven) leveren. Nederland benadrukte Oekraïne maximaal te willen blijven steunen. Dinsdag lieten minister Ollongren en haar Duitse collega al weten dat beide landen nog eens 6 extra Pantserhouwitzers leveren, naast de 12 stuks die beide landen al aan Oekraïne hebben geleverd.
Wereldwijde veiligheidsuitdagingen
De Russische agressie heeft ook gevolgen voor de lange-termijn-inzet van de NAVO. Tijdens de Top werd het nieuwe Strategisch Concept door de bondgenoten vastgesteld. Hierin staat onder meer hoe de NAVO zijn kerntaken van afschrikking en verdediging, crisismanagement en coöperatieve veiligheid op de lange termijn wil uitvoeren.
Minister Ollongren: “Essentieel is dat de bondgenootschappelijke afschrikking en verdediging wordt versterkt.”
Afgelopen maanden werden al maatregelen genomen. Zo is er besloten om battlegroups te stationeren in Zuidoost-Europa. Vanaf augustus gaan 150 militairen van de luchtmobiele brigade naar Roemenië.
“Voor de langere termijn levert Nederland ook een bijdrage. We kijken op dit moment hoe we onze militaire middelen flexibel kunnen inzetten en het ook lang volhouden. Daarbij kijken we ook nadrukkelijk naar onze inzet voor eFP Litouwen, samen met Duitsland”, aldus de minister.
China’s assertieve gedrag
En hoewel de nieuwe realiteit na de inval van Rusland in Oekraïne daarop een groot stempel drukt, komen de uitdagingen voor de NAVO ook uit andere delen van de wereld. Zoals bijvoorbeeld China’s toenemend assertieve gedrag in de eigen regio en door middel van ongewenste inmenging bij bondgenoten en partners.
Minister Ollongren: “We moeten niet alleen door de lens van de oorlog in Oekraïne kijken, maar een 360 graden benadering blijven volgen”. Ook wordt de verdieping van NAVO-EU-samenwerking wat Nederland betreft ambitieus verwoord in het document.
Verhoging budget
Tijdens de NAVO-Top van Wales in 2014 werd besloten dat verhoging van de defensie-uitgaven essentieel is voor de veiligheid van het bondgenootschap en dat alle bondgenoten zouden toegroeien naar 2% van het BBP in 2024. De veiligheidsontwikkelingen sindsdien hebben het belang hiervan alleen maar vergroot. Nederland kon op deze Top melden dat Nederland in 2024 en 2025 de 2% NAVO-norm haalt. Minister Ollongren gaf wel aan het belangrijk te vinden dat meer budget wel aanwijsbaar moet leiden tot de aanpak van problemen en versterking van de NAVO-capaciteiten.
Toetreding Finland en Zweden
Aan de vooravond van de Top werd bekend dat Turkije akkoord gaat met de toetreding van Zweden en Finland tot de NAVO. Beide landen vroegen onlangs het NAVO lidmaatschap officieel aan, nadat de veiligheidszorgen in die landen toenamen als gevolg van de Russische invasie in Oekraïne. Turkije maakte als enige bondgenoot bezwaar tegen die aanvraag. Dinsdag wordt naar verwachting in Brussel het toetredingsprotocol getekend.