Staatssecretaris zet vaart achter materieelaankoop
Defensie wil sneller materieel kunnen aanschaffen. Dat is nodig om grote investeringen van Defensie te realiseren. Staatssecretaris Christophe van der Maat stelt onder meer voor de interne processen te verbeteren en de informatiestroom van en naar de Kamer overzichtelijker te maken. Dat maakt Defensie wendbaarder en slagvaardiger in het verwervingsproces.
In de Defensienota 2022 is de grootste investering sinds het einde van de Koude Oorlog aangekondigd. De militaire organisatie heeft zodoende een grote hoeveelheid nieuwe projecten op stapel staan.
De vraag naar militair materieel neemt echter wereldwijd toe. De Russische inval in Oekraïne gaf daaraan nog een extra impuls. De spanning tussen vraag en aanbod heeft de komende jaren invloed op de plannen van Defensie.
Grens verhogen
Van der Maat wil de aanschaf van materieel ‘wendbaarder’ aanpakken. Nu wordt het parlement ingelicht bij materieelprojecten vanaf €25 miljoen. Om slagvaardig te blijven stelt de staatssecretaris voor die grens te verhogen naar €50 miljoen. Daaronder gebeurt de besluitvorming alleen binnen Defensie. Dat betekent dat de organisatie voor een deel van de projecten versneld (financiële) verplichtingen kan aangaan. Het vermindert daarnaast het aantal projecten waarover Defensie Kamerbrieven moet opstellen met zo’n 20%. Dat scheelt werk en tijd.
Van der Maat wil ook de zogenoemde mandateringsgrens ophogen van €100 naar €250 miljoen. Ook hiervoor geldt dat het Defensie ‘wendbaarder’ maakt: nadat de Kamer heeft ingestemd met het plan, is voor het vervolg alleen nog ambtelijke besluitvorming nodig. Het aantal brieven aan de Kamer wordt zo eveneens teruggebracht. Defensie blijft aan het parlement rapporteren via het Defensie Projectenoverzicht.
De staatssecretaris streeft verder naar de optie om Kamerbrieven van onderling gerelateerde projecten samen te voegen in één brief. Denk bijvoorbeeld aan kleine projecten (elk van €50 tot €100 miljoen) die qua inhoud, planning, tijd en geld overeenkomen.
Doorlooptijd
Nog een aandachtspunt is hoe de interne samenwerking tussen alle schakels binnen de projectenketens structureel valt te verbeteren. Het idee is vaker alle spelers van een opdracht bijeen te brengen. Dat gebeurt dan onder strakke regie en met toegang tot gedeelde data. Voor dat doel heeft Defensie in samenwerking met TNO een faciliteit ingericht. De methode werkt vooral in eerste fase van technisch complexe projecten, waarin ontwerpkeuzes moeten worden gemaakt.
Verder loopt er een onderzoek naar de doorlooptijd van grotere materieelprojecten. Dat maakt inzichtelijk hoeveel tijd er benodigd is voor de verschillende fasen.
Aanpassen regelgeving
Daarnaast wil Defensie onderzoeken in hoeverre het aanpassen van Europese aanbestedingsregels bijdraagt aan de wendbaarheid. Dat zou overigens pas op langere termijn resultaten geven. Vrijwel de hele Nederlandse wetgeving op dat gebied is namelijk ingebed in Europese richtlijnen. Aanpassing vergt dan ook interdepartementale en Europese afstemming.
Wat doet Defensie al?
Defensie nam dit jaar overigens al vaker acties om materieel sneller aan te schaffen. Dat gebeurde bij de bestelling van extra F-35’s en MQ-9-toestellen. Datzelfde traject doorliep Defensie in april voor de bestelling van munitie. Nederland onderzoekt momenteel met Duitsland opties om ook snel raketartilleriesystemen te kopen. Eveneens is gekeken waar de organisatie kan aansluiten bij lopende verwervingsprojecten van Europese en NAVO-partners.