75 jaar VN-vredesmissies: “De wereld wordt er niet eenvoudiger op”

De minister deed voor zo’n 150 aanwezigen de aftrap. “Als er geen vrede is, wat moet je dan? Voor miljoenen mensen in de wereld zijn VN-vredesmissies het antwoord geweest op die vraag.” Peacekeepers verrichten ontzettend goed werk. Ollongren schetste met cijfers de omvang van de missies. “Tot vandaag hebben in totaal 2 miljoen vrouwen en mannen de vrede gediend, op 71 plekken in de wereld. Terwijl wij hier op het Malieveld zijn, werken meer dan 76.000 militairen en politieagenten samen met 10.000 civiele experts als peacekeeper, op 12 plekken in de wereld.”

“Vredesmissies zijn belangrijk én moeilijk”, zei Ollongren. Daarbij zijn velen, ook Nederlandse peacekeepers, fysiek of mentaal gewond naar huis gekomen. “En een aantal van hen bracht het allerhoogste offer.” Het is volgens de minister zaak om altijd kritisch te blijven en te kijken hoe missies beter en effectiever kunnen, zodat het doel van een duurzame vrede kan worden behaald. “We kunnen onze mensen alleen uitzenden met een duidelijke taak én met genoeg ruimte en middelen om hun werk goed te kunnen doen.”

Defensie is al 75 jaar betrokken bij tal van VN-vredesmissies. Alleen al in het afgelopen jaar zijn Nederlandse militairen actief (geweest) in landen als Angola, Bosnië, Cambodja, Congo, Cyprus, Eritrea, Kosovo, Libanon, Mali en Zuid-Soedan. Dat werk stopt nooit, zei Ollongren dan ook. Daarnaast helpt Nederland bijvoorbeeld het gebruik van inlichtingen bij vredesmissies te verbeteren.

Force commander

Luitenant-generaal Kees Matthijssen was een van de peacekeepers die zijn verhaal vertelde. Als force commander bij de VN-missie Minusma in Mali had hij tot begin dit jaar zo’n 13.000 blauwhelmen onder bevel. “De situatie nu is totaal niet meer te vergelijken met die van toen”, zei hij. Matthijssen noemde Minusma het meest duidelijke voorbeeld van een veranderende wereld en de noodzaak om hedendaagse VN-peacekeeping daarop aan te passen.

De militairen zaten in Mali in een omgeving met 360 graden om hen heen dreiging. “Een dreiging  van terroristisch en jihadistisch gemotiveerde groeperingen die het overheidsgezag bestrijden. Die de bevolking met geweld intimideren of zelfs vermoorden, maar ook de blauwhelmen bestrijden waar ze kunnen. De vrouwen en mannen van de militaire force weten dus dat ze een doelwit kunnen zijn zodra ze de poort uitgaan.”

Er zijn momenteel zo’n 30 landen waar conflicten zijn. “Oekraïne is er slechts één van”, haalde Matthijssen aan. “De gordel van instabiliteit om Europa komt dichterbij, niet alleen in het oosten, maar ook in het zuiden. De Sahelregio is zo’n voorbeeld van een enorme crisis op de zuidflank van Europa. Zeker in de context van migratieproblematiek, die nu al groot is, kunnen we niet wegkijken. Het is duidelijk dat de wereld er niet eenvoudiger op wordt.”

Veranderde rol

Dat maakt dat de rol van VN-peacekeepers in de afgelopen 75 jaar flink is veranderd. Zo haalde initiator en veteraan kapitein-luitenant ter zee Caecilia van Peski aan dat vredeshandhavers niet langer alleen maar man, soldaat en Europees zijn. “Steeds meer vredeshandhavers zijn vrouw”, merkte de voorzitter van de raad van advies van de NVVN uit eigen ervaring op.

“Tegenwoordig leveren 120 landen menskracht voor VN-vredesoperaties. Staten waar ooit vredesoperaties plaatsvonden sturen nu personeel naar VN-vredesmissies elders in de wereld. Zij laten hiermee zien hoe zij mede dankzij de VN op konden staan uit de as van het eigen conflict. Zij geven zo ook uiting aan hun vertrouwen in de doeltreffendheid van VN-operaties. Met hulp van de peacekeepers is het mogelijk om een meer rechtvaardige, meer stabiele wereld te creëren voor iedereen.”