3 mariniers postuum gerehabiliteerd in Pakisaji-zaak
De 3 mariniers Joop de Hoog, Louis Stokking en Martinus Smit zijn vandaag postuum gerehabiliteerd door minister Kajsa Ollongren. Dit na verificatieonderzoek door het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH).
Het 3-tal weigerde 11 augustus 1947, tijdens de onafhankelijkheidsoorlog in voormalig Nederlands-Indië een bevel. Dit betrof het in brand steken van een Indonesische kampong. Die bevond zich nabij Pakisaji op Oost-Java. De Hoog, Stokking en Smit beschouwden zo’n daad als een wraakactie tegen onschuldige burgers. Daartegen hadden ze morele en godsdienstige bezwaren.
De krijgsraad, het Hoog Militair Gerechtshof en de legerleiding oordeelden destijds dat de brandstichting uit militair oogpunt noodzakelijk was geweest. Het bevel werd gezien als legitiem. De mariniers kregen zware gevangenisstraffen. Die zaten zij (gedeeltelijk) uit, tot koningin Juliana hen op 22 april 1949 gratie verleende.
Onrechtmatig bevel
Over het doel en de rechtmatigheid van het bevel, moesten toen, maar ook nu nog ernstige twijfels bestaan. Dit stellen de onderzoekers. Op basis van die elementen valt vrijwel zeker te concluderen dat het bevel was bedoeld als vergeldingsactie. Die moet daarmee als onrechtmatig worden bestempeld. Die pijnlijke conclusie betekent dat het destijds weigeren van het bevel gerechtvaardigd was. De betrokken mariniers hebben het bevel op goede gronden geweigerd. Die gronden zijn zowel van juridische als van morele aard. Met de kennis van nu concludeert het NIMH dat van een eerlijk proces en een proportionele strafmaat derhalve geen sprake was.
Pijnlijke geschiedenis
“Het vonnis uit 1948 kan niet worden teruggedraaid of ongedaan worden gemaakt. Dat geldt ook voor de behandeling die de mariniers voorafgaand aan, maar ook na het vonnis hebben moeten ondergaan. Deze militairen en hun naasten hebben met deze pijnlijke geschiedenis moeten leven. Dit betreur ik ten zeerste,” aldus minister Ollongren.
Zij overhandigde vandaag de rehabilitatiebrief aan de dochter van marinier De Hoog, de aanvrager van het verificatieonderzoek.
Minister Ollongren heeft de Kamer over het besluit tot volledige rehabilitatie geïnformeerd.