Toespraak CDS Eichelsheim bij commando-overdracht

Toespraak | 15-04-2021

Excellenties, vlag- en opperofficieren, beste militairen, veteranen, dames en heren thuis,

Ruim 15 jaar geleden aanvaardde de eerste Commandant der Strijdkrachten het bevel over de krijgsmacht. En niet geheel toevallig gebeurde dat ook hier, in de Ridderzaal.

Deze locatie symboliseert waar militairen het voor doen en onderstreept de plaats die de strijdkrachten in onze samenleving innemen: er middenin. Met de voeten in de klei, te land, ter zee en in de lucht. Wij dienen onze democratie en beschermen onze samenleving.

Ik heb net het commando overgenomen van een collega waar ik zeer veel respect voor heb. Luitenant-admiraal Bauer begon op een moeilijk en onverwacht moment. Er zijn er niet veel die toen graag in zijn schoenen hadden gestaan, maar hij stapte naar voren en deed wat van hem werd verwacht: hij nam de verantwoordelijkheid.

Rob is een militair leider met visie, die de hoofdlijnen perfect overziet. Hij denkt vooruit en durft over ieders schaduw heen te kijken. Eigenschappen die hem zeker van pas gaan komen in zijn nieuwe functie. Maar het mooiste aan Rob – en dat wordt misschien niet altijd gezien – is dat hij veel oog en aandacht heeft voor zijn mensen. Als zij worden beschadigd, raakt hem dat diep en recht in zijn hart.

Rob, ik kijk dankbaar terug op onze samenwerking, op onze gesprekken, je openheid, je vertrouwen, maar vooral je vriendschap. Geen ander kan ogenschijnlijk ingewikkelde dilemma’s zo helder uitleggen als jij. In klinkklare taal, doorspekt met humor en altijd scherp van geest.

Luitenant-admiraal Bauer is een echte bouwer, een verbinder, iemand die niet wegkijkt als het spannend wordt, maar opstaat en het initiatief neemt. En precies dat is wat je mag verwachten van een Commandant der Strijdkrachten, en een toekomstig Chair van het Militair Comité van de NAVO. The right man for the job.

Rob, jouw afscheid markeert mijn begin. Als blijk van dank bied ik je, namens de gehele krijgsmacht, de CDS-onderscheidingsvlag aan. Het is een eerbetoon aan je leiderschap, je gedrevenheid en zorg voor onze mensen in de afgelopen jaren. Geheel volgens traditie zal ‘het jongste lid van jouw bemanning’ je dit nu overhandigen. Dank voor alles, Rob.

Dank u wel, korporaal.

Dames en heren,

Iedere regering maakt keuzes als het gaat om de krijgsmacht. Die keuzes worden soms samengevat in enkele getallen.

We hebben nu:

meer dan 100 vaartuigen,
ruim 10.000 voertuigen,
over de 175 helikopters en vliegtuigen,
en ongeveer 60.000 mensen.

Maar deze aantallen zeggen niets over wat ons daadwerkelijk drijft: hoe wij moeten handelen in de steeds veranderende omgeving, waarbinnen we onszelf en onze bondgenoten beschermen. En ze zeggen niets over wat een leven in vrijheid ons nou echt waard is.

We voelen ons in Nederland behoorlijk veilig. Brandhaarden lijken ver bij ons vandaan. Maar dat zijn ze niet.

Oekraïne, de Krim, Syrië: de gevolgen van de conflicten daar merken we ook hier. In onze economie bijvoorbeeld, maar ook in de opvang van vluchtelingen. Tijdens mijn loopbaan zat ik vaak dicht bij het vuur. Daardoor weet ik dat op het spectrum tussen oorlog en vrede veel grijs gebied is, waarin dagelijks een reëel gevaar schuilt. Terrorisme, cyberspionage en sabotage zijn bedrieglijk dichtbij. De naïviteit en overtuiging dat het ons niet raakt, moeten we echt ver achter ons laten.

De minister, de staatssecretaris en mijn voorganger hebben met het oog op die toegenomen dreiging keihard gewerkt om te zorgen dat er na jarenlange bezuinigingen weer wordt geïnvesteerd in de krijgsmacht. Het is nu aan ons om de Defensievisie in de praktijk te brengen. Om te werken aan een gedigitaliseerde en hoogtechnologische krijgsmacht die opgewassen is tegen de diverse dreigingen. Een krijgsmacht die veel sneller met grote hoeveelheden data om kan gaan, zodat we eerder dan onze tegenstanders weten waar, wanneer en hoe we kunnen ingrijpen om erger te voorkomen.

Om te werken aan moderne IT, infra en een gevulde krijgsmacht, met een modern personeelssysteem voor beroepsmilitairen, burgers en reservisten van betrokken werkgevers, wendbaar en robuust tegelijk.

Dat is waar ik de komende jaren aan bouw en voor sta: een krijgsmacht waar Nederland altijd op kan rekenen. Waar onze bondgenoten altijd op kunnen rekenen. Dat is mijn verantwoordelijkheid en daar kunt u op vertrouwen.

Maar dat kan ik niet alleen. Dat doen we met elkaar. Met onze mensen.

Beste collega’s,

De krijgsmacht wordt competitiever, met u. De krijgsmacht kan voorblijven en innoveren, met u. U kiest om onze democratie te dienen en onze samenleving te beschermen. Ik doe dat samen met u. Wij zijn de krijgsmacht.

Op dit moment is de continuïteit van de krijgsmacht echter in gevaar en dat heeft gevolgen. Mijn operationele commandanten waren hier onlangs heel open en eerlijk over. En die eerlijkheid krijgt u ook van mij.

De dreiging vraagt om een andere krijgsmacht dan die we nu hebben. Cyber, informatie en flexibele, zelfstandig optredende eenheden moeten daarin een prominente plaats krijgen. Dat maakt ons competitief, innovatief en informatie gestuurd, waardoor we kunnen leveren wat van ons verwacht wordt.

Maar zover zijn we nog niet. Nu komt Nederland zijn afspraken aan onze bondgenoten niet na. Dat ondermijnt onze geloofwaardigheid als collectief en schaadt tegelijkertijd ons eigen belang. Het Nederlandse nee betekent dat we ons grondgebied en dat van onze bondgenoten niet kunnen beschermen, dat we niet de missies kunnen uitvoeren die noodzakelijk zijn.

Het betekent dat je niet alle Nederlanders de veiligheid kunt bieden die de Grondwet voorschrijft. Het betekent dat je de oorlog uiteindelijk verliest, omdat je de dreiging negeert en nee zegt tegen vrijheid.

U moet kunnen vertrouwen op een krijgsmacht die ons Koninkrijk kan verdedigen, één die het hart van onze democratie in leven houdt. Dat vraagt een prijs. Een budget dat hoog genoeg is om onze mensen de noodzakelijke middelen en informatiepositie te geven. Een meerjarige koersvaste betrokkenheid van u allen.

Want onze militairen moeten, in de gevaarlijke gebieden waar zij in opdracht van de regering hun werk doen, de beste basis hebben om te winnen en te kunnen overleven. Dat zijn we aan al onze militairen, aan onze bondgenoten én aan onszelf verplicht. Ook al keren we soms gewond terug, verslagen zijn we niet. Wij dienen onze democratie en beschermen onze samenleving. ‘Mijn’ militairen zijn op die manier de militairen van elke Nederlander. Dat verdient waardering en respect. Dat verdient uw steun. Uw ja, voor onze vrijheid.

Beste collega’s, Nederlanders en politici,

Ik dank de regering en volksvertegenwoordiging voor het in mij gestelde vertrouwen om deze functie te mogen vervullen. In de steeds transparantere samenleving die we zijn, kijkt u met ruim 17 miljoen mensen over onze schouders mee. Met uw steun zal ik mijn verantwoordelijkheid als Commandant der Strijdkrachten waarmaken en de noodzakelijke veranderingen doorvoeren. Dat doen we samen, als team. Op mij kunt u altijd rekenen. Ik reken ook op u.

Dames en heren,

Ter afsluiting van deze ceremonie zal ons volkslied worden gespeeld. Mag ik u allen verzoeken om, indien u hiertoe in staat bent, te gaan staan? Paradecommandant, wilt u het Wilhelmus laten spelen.