Onderzoek naar vermoeden van burgerslachtoffers
Als er een vermoeden is van burgerslachtoffers door Nederlandse wapeninzet bij artikel 100-missies, kan Defensie een onderzoek starten.
Nieuwe manier van informeren
In 2020 ging de Tweede Kamer akkoord met een nieuwe manier van het informeren van de Tweede Kamer als Defensie een onderzoek start. Dit gebeurt sindsdien standaard binnen een week na de start van het onderzoek.
Defensie onderzoekt dan de rechtmatigheid van de wapeninzet, mogelijke fouten in procedures en ze brengt burgerslachtoffers zoveel mogelijk in kaart.
Lopende onderzoeken
Mosul 2016
Bij een luchtaanval door Nederlandse F-16’s in 2016 op een gebouw in de Iraakse stad Mosul zijn volgens bronnen van NOS en NRC burgerslachtoffers gevallen. Volgens de anti-ISIS-coalitie ging het om een ISIS-hoofdkwartier. Defensie informeerde de Tweede Kamer op 30 maart 2023 over de start van een onderzoek naar het incident, naar aanleiding van de nieuwe informatie van NOS en NRC.
Afgeronde onderzoeken
Chora 2007
Gedurende de verdediging van de Chora-vallei tijdens de Nederlandse missie in Afghanistan in 2007, zijn meerdere burgers en een Nederlanse militair om het leven gekomen. Tijdens de Slag om Chora werd onder meer een Afghaans wooncomplex, een quala, aangevallen waarvandaan geschoten werd op Nederlandse militairen. In 2022 oordeelde de rechtbank dat de Nederlandse Staat onvoldoende heeft kunnen aantonen dat het wooncomplex een legitiem militair doel was. De Staat geeft gevolg aan de uitspraak van de rechtbank door over te gaan tot het uitkeren van een schadevergoeding.
Hawija 2015
Een deel van de Iraakse stad Hawija werd in 2015 zwaar getroffen door secundaire explosies van onvoorziene grootte na wapeninzet van een Nederlandse F-16 tegen een bommenfabriek van ISIS. Hierbij vielen burgerslachtoffers. Nederland heeft in Hawija op vrijwillige basis wederopbouwprojecten uitgevoerd.
Mosul 2015
In de nacht van 20 op 21 september 2015 werd in Mosul een luchtaanval uitgevoerd op een vermeend hoofdkwartier van ISIS. Achteraf is Nederland door CENTCOM op de hoogte gesteld dat dit een woonhuis bleek te zijn waarin zich burgers bevonden. Voorafgaand aan de inzet waren er geen indicaties van onjuiste informatie. In 2020 heeft een nabestaande een vrijwillige vergoeding ontvangen van Defensie.
Onafhankelijk onderzoek
Het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies voert met behulp van het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) onafhankelijk onderzoek uit naar 20 jaar Nederlandse inzet in Afghanistan. De Slag om Chora uit 2007 maakt daar deel van uit.
Een onafhankelijke onderzoekscommissie onder leiding van Mr. Winnie Sorgdrager bekijkt nu hoe er door de Nederlandse wapeninzet in Hawija in 2015 burgerslachtoffers konden vallen. Ook onderzoekt de commissie welke lessen er voor de toekomst te leren zijn.