Ga direct naar inhoud

Coördinatenreferentiestelsels voor plaatsbepaling op zee

Horizontale posities op zee worden vaak uitgedrukt in lengte- en breedtegraden. Ze zijn gebaseerd op coördinatenreferentiestelsels, ook wel geodetische datums. In Europa zijn de belangrijkste geodetische datums voor zulke coördinaten: WGS84, ETRS89 en ITRS. Deze coördinatenreferentiestelsels verschillen in nauwkeurigheid. Soms is een omrekening  (transformatie) van de coördinaten nodig om een positie in een ander geodetisch datum uit te drukken.

WGS84: op zee de standaard

Voor navigatie op zee is WGS84 wereldwijd de standaard. Moderne zeekaarten worden daarom uitgegeven ten opzichte hiervan.

Het Amerikaanse National Geospatial intelligence Agency (NGA) is verantwoordelijk voor het WGS84.

ETRS89: belangrijkste datum binnen Europa

Op het vasteland van Europa is het coördinatenstelsel ETRS89 de standaard. Wie gebruik maakt van DGPS met differentiële stations op het Europese vasteland krijgt posities in ETRS89. Coördinaten in ETRS89 zijn nauw verbonden met het Nederlandse stelsel van de Rijksdriehoekmeting (RD). Op zee wordt de RD vooral bij de kust gebruikt.

Het beheer van ETRS89 is in handen van de EUREF-subcommissie van de International Association of Geodesy (IAG).

ITRS: wereldwijd meest nauwkeurig

Het ITRS is net als WGS84 een wereldwijd stelsel. Het houdt geen rekening met de beweging van continenten. Door die beweging veranderen in Nederland de ITRS-coördinaten met enkele centimeters per jaar. De laatste vernieuwingen van ITRS zijn ITRF2005 en ITRF2008. Het ITRS wordt ook gebruikt voor systemen als EGNOS, die ervoor zorgen dat GPS-ontvangers nauwkeuriger posities kunnen uitrekenen.

Het International Earth Rotation and Reference Systems Service (IERS) is verantwoordelijk voor het ITRS.

ED50: verouderd maar nog niet verdwenen

Het eerste gezamenlijke geodetisch datum voor Europa was het ED50. Dit stelsel is minder nauwkeurig, en wordt steeds minder gebruikt. Oudere wetgeving hanteert dit datum nog wel, bijvoorbeeld de meeste maritieme grensverdragen van Nederland met buurlanden.

Omrekenen naar WGS84 is niet eenvoudig, omdat daar meer sets met transformatieparameters voor beschikbaar zijn.

Lokale coördinatenstelsels Caribisch gebied

De 6 Caribische eilanden van het Koninkrijk der Nederlanden hebben elk een eigen lokaal coördinatenreferentiestelsel. Door transversale mercatorprojecties worden horizontale posities op de eilanden uitgedrukt in meters. Het is ook mogelijk coördinaten op deze eilanden om te rekenen naar WGS84. De hiervoor gebruikte parameters staan in het bestand Transformatieparameters Caribisch gebied Koninkrijk der Nederlanden.

Downloads