“Het wordt altijd weer avond”
Interview met Jan Potze
Mijn opa diende als: dienstplichtig militair tijdens de Meidagen.
Ik dien als: reservist korporaal viertonnerchauffeur.
Niet mee kunnen leven
“Kermend bungelden die Duitse para’s aan bomen. Ze hadden hun dropzone gemist. Kameraden van opa Kamst wilden die Duitsers helpen en ze los snijden. Maar eenmaal dichterbij gekomen, namen ze je onder vuur. Het was toen dat opa het commando kreeg waar hij uiteindelijk niet mee kon leven: die Duitsers moesten allemaal dood. Het was hij of zij, maar voor opa voelde dat als weerloze jongens afschieten. Vreselijk vond hij dat. Net als hij waren het stuk voor stuk jonge kerels. In ’47 kreeg hij zijn medaille met gesp voor bijzondere krijgsverrichtingen. In ’76 ontnam hij zichzelf van het leven.”
Tante Martje
Reservist Jan Potze nodigde zijn lievelingstante Martje Kamst uit om bij het interview aanwezig te zijn. Tante Martje vertelt over de misère die haar vader in de Tweede Wereldoorlog mee moest maken. Ze is de jongste van Jan Kamsts 4 dochters. En degene die aanbood Jan te helpen ontrafelen wie die opa nou was aan wie hij zijn naam dankt.
“Opa Kamst pleegde zelfmoord toen ik pas 6 jaar oud was”
“Deze interviewreeks inspireerde mij om op onderzoek uit te gaan”, vertelt Jan. “Maar vlak voor we wilden vertrekken naar het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie brak de coronacrisis uit.
Opa Kamst pleegde zelfmoord toen ik pas 6 jaar oud was. Mijn moeder vond het moeilijk om over opa te praten. Ik moest alles van mijn tante leren, maar ook zij kreeg door de jaren heen maar kleine stukjes informatie van haar moeder.”
“Ze stopten alles weg”
“Vroeger had je de handicap dat ze er niet over wilde praten. Ze stopten alles weg”, zegt tante Martje. “Maar dat er iets niet goed was met mijn vader was wel duidelijk. Toen wisten we alleen nog niets over posttraumatische stressstoornis. We woonden aan een erg drukke straat en als er zwaar verkeer langsreed en het huis trilde, dan schoot hij in paniek. We moesten ons dan verstoppen voor de Duitsers. Of hij wilde zichzelf ineens aangeven bij de politie, omdat hij vreselijke dingen had gedaan. Uiteindelijk probeerde hij steeds vaker zichzelf van het leven te beroven. Het is dan ook zo dubbel dat hem dat uiteindelijk lukte toen hij eenmaal was opgenomen door de GGZ, de geestelijke gezondheidszorg.”
“Er was sowieso veel onrust in de familie over het verleden”, gaat Jan verder. “Mijn andere opa zat tijdens de oorlog bij de Nationaal-Socialistische Beweging (NSB). Ze waren letterlijk elkaars tegenpolen. Dat hielp natuurlijk ook niet. De oorlog werd in een soort doofpot gestopt. Beide families waren niet trots op wat zich heeft afgespeeld in die tijd. Het is altijd blijven schuren.
“De discussie was ook altijd zwart-wit”
De discussie was ook altijd zwart-wit. Tante Martje breekt in: "Mensen vergeten dat je heel geleidelijk in zo’n beweging verzeild raakt. Maar mensen die lid werden van de NSB dachten ook alleen maar dat wat ze deden een betere toekomst zou brengen. En ook in het verzet zijn oorlogsmisdaden gepleegd. In die tijd werd er alleen niet op die manier naar de oorlog gekeken. Het is goed dat we tegenwoordig meer praten over wat zich daar afspeelde en wat dat voor impact op mensen kan hebben."
Weelde
"Gelukkig kunnen wij hier van mening verschillen met elkaar", zegt Jan en pakt het verhaal weer op. "Tijdens mijn uitzending naar Jordanië was dat wel anders. In 2019 was ik daar 2 maanden en hoe het er daar aan toe gaat maakte wel indruk. Ik verbaasde mij erover hoe onderdanig die mensen waren. Het leken soms wel slaven; dat vond ik heel moeilijk. De keuzes die mij hier confronteren gaan niet over leven en dood. Waar wij ons druk over maken, staat totaal niet in verhouding met de angst waarmee veel mensen dagelijks moeten leven. De vraag: ben ik er morgen nog wel, of is het straks over voor mij? De meeste Nederlanders beseffen zich niet in wat voor weelde ze leven. Hier mag je dromen wat je wilt. Hier wordt het altijd weer avond.
“Al vanaf overgrootvader Daniël Kamst zijn wij verbonden met Defensie”
Uiteindelijk komt alles goed
Zo probeer ik nu ook naar de crisis te kijken. De coronamaatregelen vind ik ook echt niet leuk en graag geef ik weer iedereen zo snel mogelijk een hand. Maar ik doe wel gewoon wat ze mij opdragen. Dat zal toch het militaire bloed zijn dat ik van mijn opa erfde en dat ik weer meegeef aan mijn kinderen. Al vanaf overgrootvader Daniël Kamst zijn wij verbonden met Defensie en zo stimuleer ik mijn kinderen om zich ook aan te melden. De oudste heeft zijn opleiding Veiligheid en Vakmanschap al afgerond. Zo komt alles uiteindelijk op zijn plek terecht.”
