“Vreselijke dingen voorkom je door te herdenken”
Interview met Kirsten Weber
Opa diende bij: het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger.
Ik dien als: tweede luitenant militaire administratie bij 13 Lichte Brigade.
Jaren gevangen
“Ze kwamen elkaar tegen in de ‘soos’ op Java en trouwden niet lang daarna. Oma woonde al in Nederlands-Indië bij haar ouders en opa had voor vertrek uit Nederland de Koninklijke Militaire Academie afgerond. Toen ze trouwden was oma pas 19 en opa ongeveer 4 jaar ouder. Oma was al snel zwanger, maar doordat de Japanse bezetting begon werden opa en oma gescheiden. Opa zou zijn dochter pas voor het eerst zien als ze 3 is. Hij werd krijgsgevangene en zij verdween in een Japans vrouwenkamp. Als ze 3 jaar later worden herenigd, zijn ze als vreemden voor elkaar.”
Gelukkig vertelde oma wel over die tijd
Tweede luitenant Kirsten Weber vertelt over haar opa’s diensttijd. Hij heeft er een lange loopbaan opzitten als hij in ’71 afzwaait als commandant van Vliegbasis Eindhoven. Zoals we al vaker hoorden tijdens deze interviewreeks liet opa Weber niet veel los over zijn oorlogstijd. Of dit een trauma was of een andere mentaliteit die men vroeger had, dat weet ze niet zeker. Ze had hem nog veel willen vragen over die tijd, maar helaas kreeg ze die kans niet. Hij overleed in 2010.
“Opa was een traditionele man”
Een aantal jaren na zijn overlijden grijpt ze die kans wel als ze oma interviewt voor haar studie geschiedenis. Ze is erg blij dat ze dat interview opnam en het af en toe terug kan luisteren. Zo leert ze nog steeds kleine dingetjes over oma die enkele jaren geleden ook overleed.
“Oma was een ontzettend toffe vrouw en best geëmancipeerd voor haar tijd. Ze had daarom veel moeite met de rol als vrouw van… (een militair). Als opa weer van functie wisselde en ze moesten verhuizen, dan had ze daar niets over te vertellen. Overigens opa ook niet als militair, maar die had daarvoor gekozen. Het huwelijk hield geen stand en ze zijn nog voor mijn geboorte gescheiden. Opa was een traditionele man en vond dat heel moeilijk, maar oma moest haar eigen weg gaan.
Geen romantisch verhaal
Ze groeiden eigenlijk al uit elkaar tijdens de jaren dat ze in de oorlog gescheiden waren. Opa maakte vreselijke dingen mee in de 3 jaar dat hij aan de Birma-spoorlijn werkte en kwam als een compleet ander mens terug. Oma vertelde hoe ze bij hun hereniging samen met andere vrouwen over de reling van een boot hing. Allemaal zochten ze naar hun man. Ze kon hem nergens vinden. Opa was niet alleen van binnen veranderd, maar hij was ook letterlijk onherkenbaar voor haar. Na 3 jaar kreeg ze een andere man terug.
“Iedereen had vreselijke dingen meegemaakt en er was geen plek voor hun verhalen”
Geen heel romantisch verhaal, maar dat is wat oorlog met je doet. En het was na hun hereniging in ’45 nog niet afgelopen in Indonesië. De oorlog ging gewoon door met de politionele acties. Het waren zware jaren. Uiteindelijk mochten ze niet in Indonesië blijven en moesten ze naar Nederland. Oma vond dat heel erg. Ze was er opgegroeid en had een hele fijne jeugd beleefd op Sumatra.
Oma kon zich de aankomst in Nederland nog goed herinneren. Het was regenachtig en de mensen waren onvriendelijk. Nederland had ook een moeilijke tijd achter de rug. Iedereen had vreselijke dingen meegemaakt en gevoelsmatig was er geen ruimte voor de repatrianten en hun verhalen. Letterlijk was er ook geen plek en lange tijd moest mijn oma op de zolder van haar schoonouders wonen.
Een manier om het te verwerken
De tijd in het vrouwenkamp was zwaar. Het was 3 jaar lang overleven. Ze is nooit van de hekel af gekomen die ze daar ontwikkelde voor de Japanners. Ze vertelde dat ze als wraakmomentjes door foto’s van Japanse toeristen liep. Ze woonde in Zandvoort, dus daar waren altijd genoeg toeristen. Dat was haar manier om het te verwerken. Ze is ook een keer met mijn tante en haar dochter teruggegaan om te laten zien waar ze zaten. Mijn tante kan zich weinig herinneren van die tijd. Ik ben blij dat mijn oma die verhalen nog vertelde. Zo worden ze niet vergeten.
Herdenken is en blijft belangrijk
Wij mogen van geluk spreken dat wij normaal gesproken niet over vrijheid na hoeven denken. Nu we in een discussie over discriminatie belanden of thuis moeten blijven voor COVID-19 worden we gedwongen daarbij stil te staan. Dan bedenk ik mij dat ik alle kansen heb gehad die ik wilde en dat dat komt doordat we in een vrij land leven. Nu we onze 75 jaar vrijheid herdenken, ben ik daar extra dankbaar voor.
“Als we herdenken, plaatsen wij ons handelen weer in perspectief”
Vreselijke dingen voorkom je door te herdenken. Als we herdenken, plaatsen wij ons handelen weer in perspectief. Hopelijk zien we dan patronen en kunnen we daarop reageren. Ik hoop daarom dat iedereen op 15 augustus ook weer stilstaat bij het officiële einde van de Tweede Wereldoorlog voor Nederland. Herdenken is en blijft belangrijk.”
