Op verschillende Defensieterreinen is de bodem verontreinigd door PFAS-stoffen. Dit komt waarschijnlijk door blusschuim dat tussen 1980 en 2006 werd gebruikt. Het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) doet onderzoek op onder meer (voormalige) vliegbases. Maar ook op andere Defensielocaties waar brandweeractiviteiten waren, wordt de bodem onderzocht. Van Vliegbasis Leeuwarden is in mei 2024 gebleken dat PFAS buiten de vliegbasis is terechtgekomen, in de Jelsumer Feart.
PFAS
Poly- en perfluoralkylstoffen (PFAS) is een zeer grote groep kunststoffen die niet van nature voorkomt in het milieu. Ze zijn nuttig vanwege hun water-, vet- en vuilafstotende eigenschappen. Sommige zijn inmiddels verboden, bijvoorbeeld PFOS (onderdeel van PFAS) in AFFF-blusschuim.
Gezondheidsrisico’s personeel en omwonenden
Over gezondheidsrisico’s van PFAS is nog weinig bekend. Op de website van het RIVM leest u vragen en antwoorden over PFAS en gezondheid.
Brandweerlieden werkten tussen 1980 en 2006 met PFOS-houdende blusmiddelen, tijdens bluswerkzaamheden, training en onderhoud. Zij droegen op die momenten beschermende kleding en als het nodig was adembescherming. Hierdoor is de blootstelling voor deze groep te verwaarlozen. De gezondheidsrisico’s door de blusmiddelen worden dan ook als laag ingeschat.
Omwonenden kunnen met de PFAS-verontreiniging te maken krijgen als de stoffen via bijvoorbeeld het grondwater buiten de Defensielocatie terechtkomen.
Verontreiniging in Jelsumer Feart
Dit gebeurde bijvoorbeeld in Friesland, waar Vliegbasis Leeuwarden de bron bleek van een PFAS-verontreiniging in de Jelsumer Feart. Kijk voor meer informatie over de Jelsumer Feart op de website van het waterschap, Wetterskip Fryslân.
Informatie over gezondheid en PFAS in uw omgeving
Neem bij vragen over de gezondheidskant van PFAS in uw omgeving contact op met de Gemeentelijke Gezondheidsdienst (GGD) in uw regio.
Aanpak door Defensie
Een van de maatregelen tegen PFAS in de bodem is het schoonmaken (sanering) van de bodem. Over het zo goed mogelijk saneren van de bodem en alles wat daarbij komt kijken is nog te weinig informatie bekend. Defensie heeft inmiddels wel veel kennis in huis, omdat ze betrokken is bij de sanering van de bodem op de voormalige vliegbasis in Soesterberg. Samen met de Provincie Utrecht is daar een kennisprogramma gestart voor kennis en innovatie over stofgedrag, saneringsmogelijkheden en de (financiële) gevolgen ervan.
Het is onderdeel van een programmatische aanpak binnen Defensie om het gebruik van PFAS-houdende middelen te voorkomen. Defensie wil overgaan op PFAS-vrije producten. De stoffen zitten namelijk ook in gebruiksmiddelen zoals waterafstotende kleding en sommige smeeroliën. Defensie kijkt ook naar milieu (saneringsplannen), veiligheid, en gezondheid van het personeel.
Verder doet Defensie uitgebreid onderzoek naar PFAS-aanwezigheid op Defensieterreinen, en meldt de organisatie verontreinigingen aan de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT).
