Gebundeld overzicht van ingediende vragen over radarstation Herwijnen

Publicatie | 06-12-2019

Effecten van radar

Effect op andere automatisering

Heeft het militair radarstation invloed op andere automatisering en draadloze activiteiten zoals radio, televisie of telefoon of professionele automatisering gebruikt in de melkveehouderij (bijvoorbeeld melkrobots)?
Nemen jullie dit mee in het onderzoek?

Effect op (gedrag van) dieren

Heeft het militair radarstation invloed op (het gedrag van) dieren zoals koeien en trekvogels en insecten in de nabije omgeving?
Een artikel over het testen van het 5G netwerk en de mogelijke invloed op koeien, op trekvogels (alleen voor abonnees Volkskrant) en die over flora en fauna in het algemeen.

Effect op consumptiemiddelen

Heeft het radarstation effect op de volksgezondheid bij het drinken of eten van specifieke producten (eieren/melk) die in de omgeving zijn gemaakt?
- Zo niet, kunt u uitsluiten dat het eten van bovengenoemde producten een negatief effect heeft op de volksgezondheid?

Effect op jonge kinderen

Wat is het effect van de radarstraling op jonge kinderen?

Onderzoeken naar cumulatieve straling

- Kunnen jullie aantonen welke recente onderzoeken naar gevolgen van cumulatieve straling voor de gezondheid worden gedaan?
- Is er onderzoek uitgevoerd met langdurige, cumulatieve blootstelling aan de frequenties zoals die in Herwijnen zouden gaan gelden als de radar geplaatst zou worden, zowel bij gemiddelde- als bij piekbelasting?  Zo ja, wat zijn hier de resultaten van? Zo nee, waarom is dat onderzoek niet uitgevoerd, gezien de effecten die de RIVM, bij een andere frequentie weliswaar, heeft gerapporteerd.
<zie ook piekbelasting onder kopje Normen en criteria en onderzoek>
- Wat zou de tweede radar betekenen voor de gezondheid en veiligheid qua cumulatieve straling?
- Is het niet oneerlijk verdeeld om een klein dorp 2 ongezonde radars te geven, terwijl er zoveel plaatsen in Nederland zijn waar nog geen radar staat?
- Kunt u aangeven of Herwijnen straks de hoogste waarde aan cumulatieve straling heeft van Nederland door de optelsom van de diverse stralingsbronnen? Kan dit worden aangegeven voor de minimale stralingswaarde, gemiddelde stralingswaarde en hoogste stralingswaarde?

Lange termijn effecten op gezondheid

- Kan de overheid wetenschappelijk bewijzen dat de straling door deze radartoren geen gezondheidsrisico’s met zich meebrengt?
- Worden de lange termijn effecten van de straling op de gezondheid meegenomen in een aanvullend onderzoek? Zo ja, valt uit te sluiten dat er op lange termijn geen gevaar voor de volksgezondheid ontstaat?
- Kunt u garanderen dat de ICNIRP normering veilig genoeg is voor de gezondheid van inwoners van Herwijnen ook over langere termijn van 10-20 jaar?

Voorzorgsprincipe

Waarom wordt bij hoogfrequente straling zoals de 3G, 4G en 5G zendmasten en radarinstallaties niet het voorzorgsprincipe gehanteerd? Bij laag frequente straling zoals hoogspanningsmasten wordt dat wel gedaan.

Effecten op de gezondheid

Geeft het gezondheidsonderzoek inzicht in effecten die niet onder de A-thermische gevolgen (opwarming van het lichaam) vallen zoals concentratieproblemen, slapeloosheid, spierpijn en spierkrampen, hoofdpijn, duizeligheid, oorsuizingen, hartkloppingen, verhoogde bloeddruk, brandende huid, oogproblemen, depressies etc.

Relatie met ziektes

Kunt u bevestigen dat de kans op het krijgen van kanker of andere ziektes als ALS, MS en NMO door hoog frequente straling kan worden uitgesloten?
- Is daar onderzoek naar gedaan en wat zijn de resultaten?
- Kan uitgesloten worden dat de oude luchtvaartradar met (hoog frequente) straling die er vanaf 1971 tot 2012 heeft gestaan de kans op het krijgen van ALS heeft verhoogd?
- Kunt u verklaren hoe het komt dat er in Herwijnen een groot aantal ALS gevallen voorkomen? Herwijnen kent 36x zoveel ALS gevallen als de rest van Nederland.

Gezondheidsschade door opwarming

TNO geeft in een rapport uit 2005 aan (TNO-DV1 2005 C130) dat uit de recente literatuur overtuigende bewijskracht ontbreekt dat blootstelling aan elektromagnetische velden bij de in deze literatuurstudie betrokken frequenties kanker zou kunnen veroorzaken. Het enige wetenschappelijk aangetoond effect is gezondheidsschade door opwarming (het betreft hier onderzoek naar een andere frequentie dan die door de militaire radar in Herwijnen wordt gebruikt).
- Is bij u bekend over welke gezondheidsschade hier wordt gesproken en is deze gezondheidsschade ook bij een lagere frequentie onderzocht? Zo ja, welke gezondheidsschade betreft het en wat zijn de resultaten van het onderzoek bij lagere frequenties? Zo niet, waarom is voor deze lagere frequentie geen onderzoek uitgevoerd als blijkt dat bij een hogere frequentie gezondheidsschade is gemeten?

Verantwoordelijkheid voor gezondheidsschade

Wie is er in de toekomst verantwoordelijk voor de mogelijk ontstane gezondheidsschade door de optelsom van alle hoogfrequente straling?

Beperkingen voor omwonenden

Het militaire radarstation valt in de zwaarste milieucategorie, klasse 6. Hiervoor geldt een veilige afstand van 1.500 meter. Het dorp ligt op ca. 800 meter afstand en enkele boerderijen binnen 300 meter. Wat zijn de beperkingen voor de leefomgeving indien deze radar wordt geplaatst?

Effect op (uitvals)wegen

- Worden ook bepaalde wegen afgesloten?
- Wat gebeurt er met de toegankelijkheid van de verschillende wegen rondom de beoogde locatie

Ballonvaart

Kunnen ballonvaarten in de buurt van de radar, zonder gevaar, plaatsvinden?

Zwemwater

Wat gebeurt er met de toegankelijkheid van het nabijgelegen zwemwater (de zandput) op +- 500 meter?

Dekking van schade

Is het bij Defensie bekend dat diverse verzekeringsmaatschappijen de gezondheidsschade veroorzaakt door elektromagnetische straling al uitsluiten in hun clausules?

Overlast van gevechtsvliegtuigen

Komt er overlast voor de omgeving door het oefenen met straks de F35-gevechtsvliegtuigen die moeilijk door een radar kunnen worden gedetecteerd?

Oefeningen in combi met radar

Hoe vaak vinden er oefeningen plaats in combinatie met de radar?
Gaat de sterke staring mode gebruikt worden bij oefeningen en zo ja, in welke richting?

Effecten op uitbreiding bedrijven

Heeft de plaatsing van de radar gevolgen voor de ontwikkeling van bedrijven en boerderijen in de nabije omgeven indien zij uit willen breiden? En dan met name de bedrijven op het bedrijventerrein Zeiving of andere bedrijven en boerderijen in een vergelijkbare afstand.

Normen en criteria onderzoek

Vergelijking andere landen

- Waarom zijn de normen aangaande veiligheid bij straling in Nederland anders dan in de ons omringende landen?
- Kunt u bevestigen dat de radartoren van Defensie met waarden van 8,3V/m niet geplaatst had mogen worden in diverse landen in Europa vanwege te hoge stralingsbelasting?

Criteria

- Met welke criteria wordt het TNO rapport opgesteld?
- Wordt er ook rekening gehouden met de straling van alle boten op de Waal (de drukst bevaren rivier van Nederland)?

Hoogte stralingsfrequentie

- Kunt u met de komst van de militaire radar bevestigen dat we hiermee de hoogste stralingsbelasting van Nederland hebben zoals gemiddeld als maximaal (staring modus) gemeten? Inclusief de cumulatieve straling?
<toelichting: De gemiddelde gemeten hoog frequente stralingswaarden in Nederland liggen tussen 0,3 en 3 Volt/m. In Gorinchem is de hoogst gemeten waarde 0,8V/m. De hoogst gemeten waarde door Agentschap Telecom in Nederland ligt rond de 4,1 Volt/m geeft het TNO rapport aan. Dan is volgens memorandum van TNO de minimale stralingsbelasting door de komst van de Defensieradar 4,5x zo hoog. De maximale stralingsbelasting in de scanning modus geeft al 8,3V/M aan (16,6% van 50V/m). Dit is het hoogste stralingsniveau in Nederland.>
- Geeft de komst van 5G een hoger stralingsniveau? Zo ja, wat zijn daar de effecten van?

Monitoring gezondheidsklachten

- Hoe worden mogelijke gezondheidsklachten gemonitord? Wordt de huisarts hierbij betrokken?
- Hoe word de gezondheid van de mensen uit Herwijnen, die dicht bij de radar werken, gecontroleerd?

ICNIRP-normen

De ICNIRP schrijft op haar website dat er onvoldoende bewijs is dat straling onder de internationale drempelwaarde leidt tot gezondheidseffecten. Deze organisatie geeft echter ook aan dat er nog gaten in de kennis zijn waarvoor meer onderzoek uitgevoerd moet worden.
- Wat zijn deze gaten in kennis die door ICNIRP worden bedoeld?
- Is Defensie op de hoogte van deze gaten in kennis?
- Zo ja, wat heeft defensie hiermee gedaan?
- Zo niet, waarom niet en gaat u alsnog onderzoeken wat hiermee wordt bedoeld?

- Kunt u bevestigen dat de ICNIRP normering vanuit 1998 geen rekening houdt met (schadelijke) lange termijn effecten die door hoog frequente straling kunnen ontstaan?

Drempelwaarde

Kunt u uitsluiten dat de straling nooit boven de drempelwaarde uitkomt? Ook als zowel de militaire radar, de KNMI-radar en eventueel een 5G-netwerk op hetzelfde moment op piekvermogen functioneren, plus de straling van andere bronnen?

Piekbelasting

Wordt in het onderzoek naar de cumulatieve straling rekening gehouden met: de piekbelasting van zowel de militaire radar als de KNMI-radar, scanning en staring modus, straling van UMTS/3G/4G/5G, straling van alle radars op schepen (obv hoeveel schepen?), piekbelasting van al het GSM-verkeer, bronnen die minder dan 5% van de totale stralingsbelasting opleveren…?

Sterk vermogen

Waarom heeft Defensie niet open gecommuniceerd tijdens de informatiebijeenkomsten dat de militaire radar een zeer sterk vermogen heeft om 2.000 km ver te kijken?

Rijkscoördinatieregeling (RCR) – procedure

Waarom RCR?

Het feit dat Defensie vooraf heeft aangegeven dat wanneer de gemeenteraad Lingewaal (West Betuwe) tegen zou stemmen, dit een belangrijk signaal zou zijn en ze de beslissing niet zou doordrukken, pleit niet voor een hoge urgentie van nationaal belang.
Waarom wordt nu toch de Rijkscoördinatieregeling ingezet om dit alsnog af te dwingen?

Protocol

Protocol aanwezig

Ligt er een protocol als er problemen komen na het opstarten van de radar om eventueel bepaalde oorzaken uit te sluiten?
Worden er vooraf afspraken gemaakt met het Ministerie van Defensie wie het aanspreekpunt is bij eventuele problemen?
<Wanneer er problemen komen met het vee of de apparatuur en er dan nog contact gelegd moet worden met het Ministerie van Defensie kan onze bedrijfsvoering al te lang stilliggen, wat met levend vee niet gewenst is>

Locatie

Alternatieve locaties

- Wordt er onderzoek gedaan naar een alternatieve locatie en waar kunnen we die resultaten vinden?
- Wat gaat defensie doen met alle alternatieve locaties die worden aangedragen?
- Is er al eerder een locatieonderzoek door Defensie gedaan en zo ja, waar kunnen we die vinden? Zo niet, hoe komt het dat Defensie nog nooit een andere locatie heeft bekeken?
- Wanneer is besloten dat Nieuw-Milligen niet meer geschikt was als locatie en waarom? Wat is het verschil met de criteria toen deze locatie wel is aangewezen voor de bouw van een radar?
- Welke plekken zijn onderzocht en waarom zijn die afgevallen?
- Wat is het zoekgebied voor alternatieve locaties? Kunt u aangeven binnen welke straal rond Herwijnen gezocht kan worden? Of in welke provincies? 
- Waarom is Herwijnen “de enig mogelijke locatie in héél Nederland” en heeft u geen andere serieuze locaties als mogelijk alternatief bekeken?
- Wat is het complete programma van eisen is waaraan een locatie voor de radarinstallatie moet voldoen?
- Wat zijn hoge bouwwerken, en wat is "een zekere afstand"?
- Hoe kom ik aan informatie over de bouwhoogtes van windturbines betreffende de Nederlandse defensieradar?
- Wat zijn de factoren die zorgen voor een ‘optimale’ dekking? Gaat dit over NAP-niveau, over zichtlijnen, of ook andere zaken?
- Waarom staat er bij die voorwaarden voor een alternatieve locatie niet ook een voorwaarde dat er geen weerstand moet zijn van de plaatselijke bevolking/omwonenden?
- Is Defensie bereid om als er een andere locatie voor handen is die ook ongeveer voldoet, daadwerkelijk deze radar daar te plaatsen?
- Waarom moet er een nieuwe radar komen als sommige vliegtuigen of straaljagers zoals een JSF toch niet op een radar is te zien?
- Jullie geven aan dat de ruimtelijke indeling van het gebied geschikt moet zijn om de radar te plaatsen. Met als extra opmerking, dus niet in water(wegen), Natura2000-gebied, stiltegebied of stedelijk gebied. Waarom is dat nu wel van belang? Terwijl jullie in Herwijnen aangeven dat het niet uit maakt dat de kern van Herwijnen op minder dan 1 km van de beoogde locatie ligt, terwijl de milieucategorie 6 een minimale afstand van 1,5 km adviseert.

Bebouwde kom

- Waarom moet een Radar die zoveel straling geeft zo dicht bij een dorp gebouwd worden?
- Wordt er ook gezocht naar een locatie waar geen mensen in de buurt wonen?
- Waarom deze toch meer bewoonde plek in Nederland (ligt ook lager qua NAP tov Nieuw-Milligen)?
- Waarom geen plek in de polder minder bevolkt bijvoorbeeld gebied in Flevopolder boven Bunschoten Spakenburg?

Nationaal park

- Waarom zou de radar niet in een Natura2000- of stiltegebied geplaatst kunnen worden?
- Waarom is het in een nationaal park zeer moeilijk om toestemming te krijgen voor het plaatsen van een radarinstallatie? Daar staat toch al een radarinstallatie? De gezondheid van mensen is toch belangrijker dan de gezondheid van flora en fauna?

Verplaatsbaar naar andere locatie

In de aanschafnota van de radar van 29 oktober 2014 van minister Hennis Plasschaert is aangegeven dat de radar strategisch verplaatsbaar is en dat deze binnen een maand afgebroken en elders binnen een maand weer opgebouwd kan worden.
- Kunnen wij dit zien dat er al een alternatieve locatie moet zijn gezien deze eis van de aanschaf?

Nieuw Milligen

Waarom kan er niet net als in Wier de nieuwe radartoren naast de oude radar toren in Nieuw-Milligen worden gebouwd? Dan is er toch zeker geen probleem met een zendvergunning?

Windmolenparken

Waarom heeft Defensie toegestaan dat er plannen voor windmolenparken op Flevoland mogen doorgaan zonder dat de nieuwe locatie(s) al een feit was?

Hoogte radar

Op welke hoogte komt de radar het beste tot zijn recht? Is de lage ligging als voordeel bewezen? Is er überhaupt een voordeel op dat vlak?

Uitval huidige radar

Wat gebeurt er als de huidige radar NU uitvalt?  Is er dan een plan B voor Defensie om de wegvallende dekking op te vangen? 

Voormalige KNMI-stations

Wist Defensie dat van de 2 voormalige KNMI-radarstations er 1 operationeel en 1 reserve (dus niet operationeel) was?

Informatie en communicatie:

Vragen en antwoorden

- Wat gebeurt er met alle vragen die gesteld worden?
- Hoe worden vragen gerubriceerd?

Gesprekken met omwonenden

Heeft defensie al gesproken met de bewoners van de boerderijen die zeer dichtbij de beoogde locatie liggen?

Kamervragen

Waarom heeft het moeten komen tot kamervragen voordat u een uitgebreider TNO-rapport heeft aangevraagd?

DISCLAIMER: de (anonieme) vragen van mensen zijn met grote zorg op deze website geplaatst. Veel dezelfde vragen zijn op verschillende manieren gesteld of verwoord. Deze zijn onder bepaalde kopjes bijeengebracht. Mocht u vraag er toch niet bijstaan, neem dan vooral contact met ons op. Daarnaast wijzen wij u erop dat in het geval dat er gestart gaat worden met de Rijkscoördinatieprocedure, dat u tijdens de ter inzagelegging van het Ontwerp Rijksinpassingsplan de mogelijkheid hebt tot het indienen van een zienswijze.