F-35 Lightning II-jachtvliegtuig
De F-35 Lightning II is een multimissie gevechtsvliegtuig. Dit betekent dat het toestel gelijktijdig verschillende taken kan uitvoeren. Het is geschikt voor alle soorten missies. De F-35 vervangt het F-16-jachtvliegtuig die eind september 2024 afscheid nam. Het is een zogenoemd ‘vijfdegeneratiegevechtsvliegtuig’ met een uitgebreider sensorenpakket dan vorige generaties en stealth-eigenschappen. Dit maakt het minder zichtbaar voor de (vijandelijke) radar.
Het kan dat actuele informatie nog niet is toegevoegd op deze pagina.
Lees ook: F-35 neemt taken van F-16 nu volledig over (26 september 2024) F-35 neemt Nederlandse kernwapentaak binnen NAVO over van F-16 (30 mei 2024), Nieuwe munitie F-35's vergroot slagkracht (5 juni 2023), Defensie versterkt vuurkracht met raketartillerie en langeafstandswapens (3 april 2023) en Defensie koopt versneld 6 extra F-35-gevechtsvliegtuigen (24 juni 2022)
Sinds het najaar van 2019 is de F-35 Lightning II in gebruik als gevechtsvliegtuig van Defensie. Het is de opvolger van de F-16 die in september 2024 afscheid nam. De F-35 opereert vanaf Vliegbasis Leeuwarden en Vliegbasis Volkel.
De F-35 biedt de krijgsmacht luchtoverwicht door zijn waarnemingscapaciteiten, de mogelijkheid om informatie te delen en door een grotere precisie bij wapeninzet.
Foto's: 322 Squadron oefent met de Quick Reaction Alert (december 2023)
De 6 hoofdmissies die de F-35 moet kunnen uitvoeren zijn:
- Offensive counter air/sweep: het bevechten van luchtoverwicht door het aanvallen van vijandelijke vliegbases en vliegtuigen (boven vijandelijk grondgebied);
- Defensive counter air/cruise missile defence: het behouden van luchtoverwicht door inkomende aanvallende vliegtuigen en kruisraketten aan te vallen (luchtverdediging). Hier valt ook bewaking van het eigen luchtruim onder (de zogeheten QRA-taak);
- Suppression/destruction of enemy air defences (SEAD/DEAD): het onderdrukken/vernietigen van vijandelijke luchtafweersystemen en bijbehorende commando- en vuurleidingssystemen op de grond;
- Air interdiction: het aanvallen van logistieke en communicatielijnen diep in vijandelijk gebied. Dit zijn lange-afstandsmissies die om een groot bereik en zelfbescherming vragen;
- Close air support: het verlenen van directe steun aan grondtroepen die in contact zijn met vijandelijke troepen. Grote precisie en snelheid is cruciaal, bijvoorbeeld om slachtoffers onder eigen troepen te voorkomen;
- Non-traditional intelligence, surveillance, reconnaissance: het verzamelen van inlichtingen, het bewaken van een gebied en het uitvoeren van verkenningsmissies (met behulp van de eigen sensoren). Het delen van deze informatie en inlichtingen met eigen troepen op de grond maakt hier deel van uit.
Aantal F-35's
Nederland krijgt uiteindelijk 52 F-35's. Nu zijn er 40 (stand 1 september 2024). Daarvan zijn er 32 verdeeld over vliegbases Leeuwarden en Volkel en 8 staan op Luke Air Force Base in de Amerikaanse staat Arizona.
Bewapening
Bekijk de pagina vliegtuigbewapening voor meer informatie over de bewapening van het F-35-gevechtsvliegtuig.
Foto’s: internationale oefening Red Flag bij Las Vegas (maart 2024)
Sensoren
Om bijvoorbeeld de wapens te geleiden en informatie te verzamelen heeft de F-35 verschillende sensoren:
- De AN/APG-81-radar, een geavanceerde radar die over verschillende frequenties uitzendt en daardoor moeilijker te detecteren is.
- Een infrarood doelzoeker onder de neus.
- Het AN/AAS-37 waarschuwingssysteem; verschillende sensoren verspreid over het toestel waarschuwen voor naderende radar- én infraroodgeleide raketten. Laatstgenoemde raketten richten zich op de hitte van de uitlaat van de F-35. Het andere type zoekt zijn doel met een eigen radar.
Stealth
De stealth-eigenschappen (stealth betekent letterlijk 'stiekem') van de F-35 zijn het best als de bewapening onder de huid van het toestel zit. Afhankelijk van een missie en de dreiging is het mogelijk wapens extern te monteren. Door de stealth-eigenschappen is de F-35 moeilijker te detecteren door een vijandelijke radar. Zo kan het toestel gemakkelijker ongezien vijandelijke doelen naderen. Dit geeft de F-35 een groot voordeel tijdens luchtgevechten. Daarnaast kan het toestel makkelijker vijandelijke stellingen en radarsystemen ontwijken.
Lees meer over stealth in de Defensiekrant.
Technische informatie F-35
- Fabrikant: Lockheed Martin.
- Aantal: 52 (gepland).
- Lengte: 15.67 meter.
- Spanwijdte: 10.67 meter.
- Aantal ophangpunten: 11 (4 intern, 7 extern).
- Leeg gewicht: 13.198 kilo.
- Maximaal startgewicht: 30.886 kilo.
- Motorvermogen: 18 ton (40.000 pond).
- Snelheid: 1.960 kilometer per uur (1,6 mach).
- Bereik: 2.200 kilometer (zonder bijtanken)
Nederland heeft 52 F-35A-toestellen gekocht. Het gaat om de CTOL-versie (conventional take off and landing). Deze start en landt op normale banen. De versie die verticaal kan starten en landen (F-35B/STOVL) en de versie voor vliegdekschepen (F-35C/CV) zijn niet door Nederland aangeschaft.
- STOVL: short take off and landing
- CV: carrier version
Foto’s: missie boven de Noordzee (februari 2024)
Air System
Met de F-35 kocht Nederland het zogenoemde Air System. Hierbij horen simulatoren, reservedelen en infrastructuur, meet- en testapparatuur en opleidingen.
Naar Nederland
De eerste 2 F-35's kwamen halverwege 2016 (tijdelijk) naar Nederland. Sinds 2019 zijn ze actief in Nederland. Het testprogramma is in 2022 afgerond.
Foto's: Enhanced Air Policing-missie Polen (maart 2023)
Ontwikkeling F-35
Nederland heeft voor de F-35 gekozen omdat de F-16’s na ruim 30 jaar verouderd waren. Defensie wil het beste materiaal voor de mannen en vrouwen die Nederland op missie stuurt. Daarnaast is de betrokkenheid van het Nederlandse bedrijfsleven een belangrijke reden voor de keuze voor de F-35.
De F-35 is ontstaan uit het Joint Strike Fighter-programma (JSF) van het Amerikaanse ministerie van Defensie. Dit was bedoeld om de F-16 en andere tactische gevechtstoestellen te vervangen door 1 nieuw ‘vijfdegeneratiegevechtstoestel’. De X-35 kwam als winnaar uit de strijd met de Boeing X-32. Het JSF-programma werd het F-35 Lightning II-programma.
Foto’s internationale oefening Italië (november 2022)
Eisen
De F-16 opvolgen doe je niet zomaar. De lat lag hoog en de F-35 moest flink wat in zijn mars hebben. Wat waren de eisen aan het nieuwe jachtvliegtuig?
- Het moest net als de F-16 een multimissievliegtuig zijn en meer….
- Eisen: reactievermogen, voorzettingsvermogen, strategische en tactische mobiliteit, logistieke zelfstandigheid, flexibiliteit, multifunctionaliteit, autonoom optreden, informatievoorziening en interoperabiliteit.
