“Een heel andere wereld dan het ziekenhuis”
De helmen gaan op en het klimharnas aan. De bedoeling van de dag wordt duidelijk: werken op hoogte. Dit keer geen uitdagingen in het ziekenhuis, maar 'ergens' op een speciale locatie in Nederland. Een groep van bijna 20 zorgprofessionals laat zich 8 weken onderdompelen in de groene wereld van Defensie. Wat houdt dat in, en waar doen ze het voor?
Leestijd: 9 minuten.
In dit artikel krijg je een idee van de opleiding voor civiel militair personeel, specifiek chirurgische teams. Maar… we geven niet alles prijs. Zo blijft het voor toekomstige deelnemers een verrassing, en kunnen ook zij fysiek en mentaal hun grenzen verleggen. De controle is even uit handen.
Het team ontstaat
Als de instructies worden gegeven, komen de eerste uitingen van stress aan de oppervlakte: de een trekt nog even zijn uniform recht, de ander praat plotsklaps vrolijker, is stiller, of kijkt juist verwachtingsvol naar de instructeur. Als de activiteit begint, sprinten de eersten naar voren; je kan het maar gedaan hebben.
Even later klinken de eerste kreten, “Haha, cool!” en “Supervet!”. Bij anderen komt er meteen al een grens in zicht, trillend op de benen en vertroebeld door de tranen. Dan blijkt de coachende kracht van de sportinstructeurs: zij zorgen dat iedereen doorgaat waar ze anders zouden stoppen. Ook de deelnemers steken elkaar de helpende hand toe. Het individu groeit en het team wordt gesmeed.
Dat merk je halverwege de ochtend al. Blikken worden zelfverzekerder en de tred waarmee ze lopen ook. Achteraf delen ze hun momenten; “wát, ik heb het gewoon gedaan!” Een van de chirurgen laat weten dat iemand op zijn hand ging staan. Met een waarschuwende lach: “Pas op hè, zijn dure handjes.” Het typeert de band die in deze tweede week al duidelijk ontstaat.
Je leert veel over Defensie
Een week eerder reisden ze in hun spijkerbroek af naar het kledingbedrijf van Defensie in Soesterberg. Ook Pieter Joosse, 46 jaar en traumachirurg binnen de Noordwest Ziekenhuisgroep in Noord-Holland.
Pieter: “Nu liep ik ineens met een enorme paklijst en 2 grote winkelwagens vol spullen”, doelend op zijn nieuwe kleding en uitrusting. “Daarna betrokken we onze legering”, vertelt hij. Er verschijnt een lach omdat hij doorheeft dat het Defensiejargon er al insluipt.
"Die eerste dagen was het best primitief, echt als een uitzending. Ik had niet gedacht dat het zo militair zou zijn. Maar de fysieke belasting valt me mee; intensief is het wel. Tussen de praktijkoefeningen door heb je theorielessen over van alles: wapens, onderhoud, militaire regels, radio’s, en oriëntatie en kompasgebruik.
De opleiding zit wel echt goed in elkaar. Je komt telkens een stapje verder en leert veel over Defensie. Omgangsvormen, organiseren, logistiek, je aan kunnen passen. Erg nuttig denk ik, want als chirurg krijg je automatisch een hoge rang. En dan moet je wel weten hoe het allemaal werkt.”
Dat besef leeft breed onder de zorgprofessionals, blijkt uit de onderlinge gesprekken. Ook dat zij tijdens een uitzending mogelijk een luxepositie hebben, op het kamp met airco-gekoelde werkplekken. Niet voor niets, want als gewonde militair wil je goede zorg krijgen.
Niet veel later gaat het over het eten van de vorige avond. Door sommigen deels achterovergedrukt als lunch voor vandaag. Anderen vinden elkaar in hun passie voor motorrijden en de risico’s én vrijheid die dat met zich meebrengt.
Je gaat jezelf tegenkomen
Het kenmerkt een beetje de mentaliteit die je volgens Maud Jaspers moet hebben. De 26-jarige werkt als operatieassistent in het Maastricht UMC+. “Een bepaald karakter helpt, en je moet niet bang zijn om buiten onder een zeiltje te slapen. Qua fysiek? Als je een beetje sportief bent kan je het wel aan.”
Dat is iets wat vrijwel iedereen aangeeft. Het is soms echt heel pittig, maar met een goede voorbereiding is het fysiek te doen. Vooral bij het mentale kom je jezelf tegen.
En dat is precies de bedoeling legt een instructeur uit. Hij is een van de 3 instructeurs die de deelnemers ‘in een groen sausje dipt’ naar militairen. “De bedoeling hier is dat mensen zichzelf tegenkomen. We accentueren de sterke punten, en werken aan de minder sterke.”
Collega’s en thuisfront doen mee
Pieter is op dat moment alweer omhooggeklommen. Tussen de bomen heeft hij even een moment rust. Hij denkt aan zijn collega’s in Alkmaar. “Voor hen betekent mijn avontuur een stap harder lopen”, vertelt hij. “Zij vangen het op als ik voor Defensie moet oefenen, of op uitzending ga. We hebben mijn deelname daarom goed besproken in ons ziekenhuis. Je kiest met elkaar voor een langjarige verbintenis.”
Dat geldt zeker ook voor het thuisfront, vertelt Jesper Stegeman. De 30-jarige ic-verpleegkundige: “Ik ben hier continu intensief bezig. Maar thuis zit mijn vriendin zich al 2 weken af te vragen wat er allemaal gebeurt.” Tijdens uitzendingen geldt dat ook. Dit besef komt tijdens een bezinningsmoment, een vast onderdeel van de opleiding. De hele groep vindt het indrukwekkend. Doeltreffend ook, en goed om na zulke intensieve dagen even tijd te hebben voor bewustwording.
Het brengt de deelnemers even bij een ander gevoel. Net als een bezoek aan de Amerikaanse militaire begraafplaats Margraten.
Daar sta je dan, tussen de schoolbussen met scholieren. In je uniform, bij de laatste rustplaats van gesneuvelde militairen. Duizenden graven. Met evenzoveel verhalen uit de Tweede Wereldoorlog, zoals over een schot dat per ongeluk een kameraad raakte. De gedachte gaat snel terug naar de les wapenonderhoud en hoe secuur dat komt. Hoewel de deelnemers vanuit hun functie niet snel zullen deelnemen aan gevechten, leren ze wel omgaan met een Glock-pistool. Om zichzelf te kunnen verdedigen.
Denken en handelen als een militair
Jesper: “Ik heb een bak respect voor mensen die echt vooraan staan, en misschien jouw patiënt worden.” Door de hele opleiding heen leren de deelnemers daarom de militaire wereld kennen. Een compleet ander werkveld. Een soldaat die op jouw operatietafel komt, hoe is die daar terechtgekomen? Waarschijnlijk niet met de ambulance, maar misschien wel weggesleurd uit een kogelregen, op een brancard de berg afgebracht, en hobbelend in een jeep verder vervoerd.
Als ze zelf oefenen om een gewonde op een brancard te hijsen en door het bos te verplaatsen, wordt snel zichtbaar dat het zorgprofessionals zijn. Met de verwondingen weten ze wel raad. De uitdaging zit in het groene deel, het militaire.
Wat duidelijk naar voren komt, is het leiderschap van Pieter. Hij geeft opdracht om te wisselen van brancarddragers. Als er een aangeeft het wel langer vol te houden, is hij resoluut. “Nee, net als bij reanimeren. Wissel is wissel.”
De instructeurs zijn tevreden. Ze leren de groep denken op de manier van gevechtsleiding. Heb je een keuze gemaakt? Dan ga je door en los je probleem voor probleem op. Je hebt namelijk geen tijd om uitgebreide plannen te maken, je hebt slechts seconden.
8 volle weken eindigen in Caribisch gebied
Waar de eerste 2 weken een snelle kennismaking met het groene zijn, vullen de weken daarna zich met meer theorielessen, grensverleggende activiteiten, sporten, schietlessen en bezoeken aan militaire eenheden. Ook worden al voorbereidingen getroffen voor het laatste deel van het avontuur.
Als afsluiting van de opleiding vertrekt de groep naar het Caribisch gebied. Daar komt alles wat ze geleerd hebben samen in een eindoefening. “In het Caribisch gebied simuleren we een uitzending", leg de instructeur uit. "We doen het daar omdat warmte de grootste invloed heeft op je werk. Hoe reageer je daarop? Net als in een uitzendgebied leer je over de lokale bevolking, de flora en de fauna.”
Klaar voor inzet
Terug in Nederland is daar het moment van de certificaat-uitreiking. Ze leefden er met z’n allen 8 weken naartoe. Nu krijgen ze hun certificaat, worden ze bevorderd tot de militaire rang die bij hun functie hoort en worden ze beëdigd. Bij dat laatste beloven ze trouw aan de Koning, gehoorzaamheid aan de wetten en onderwerping aan de krijgstucht.
Er staat een nieuwe groep militair medisch personeel. Ze willen zich breder inzetten voor vrede en veiligheid. En ze staan er klaar voor.
Is dit avontuurlijke iets voor jou?
Werk jij zelf binnen een chirurgisch team? En wil je jezelf verbreden binnen je vakgebied, en je kennis en kunde inzetten binnen de krijgsmacht? Op de pagina Samenwerking Defensie en civiele ziekenhuizen lees je meer informatie, ook over hoe je je kunt aanmelden.
Chirurgische teams bij Defensie bestaan uit chirurgen, anesthesiologen, anesthesiemedewerkers, operatieassistenten, IC-verpleegkundigen, SEH-verpleegkundigen, intensivisten en medische beeldvorming- en bestralingsdeskundigen.
Korte terugblik door:
Meer weten?
Meer informatie vind je op de pagina Opleiding tot IDR-militair.
