Geschiedenis
Het ministerie van Defensie zit al 185 jaar aan Plein 4 in Den Haag. Het pand stamt uit 1746. Het Departement van Oorlog, opgericht in 1813, trok er in 1820 in. Door de eeuwen heen breidde het complex zich steeds verder uit.
De oplevering van het eerste grote nieuwbouwproject (B-gebouw) vond plaats in 1862. Ook het hoofdgebouw (A) werd geregeld bouwtechnisch uitgebreid en aangepast. Leuk om te melden is het ministerstrapje. Achter een deur, halverwege de grote trap, is een tweede smalle opgang. In 1872 nam minister van Oorlog Menno David, graaf van Limburg Stirum, dit trapje in gebruik. Hij miste een onderbeen en vond het vervelend voor het oog van zijn ambtenaren de trap op te strompelen. Daarom liet hij een privé-opgang bouwen, die vlak bij de ministerskamer uitkwam. Het trapje bestaat nog steeds.
Oorlog, marine en Defensie
Kort na de Eerste Wereldoorlog besloot het kabinet leger en vloot in 1 ministerie onder te brengen. Johan Lambooy werd in 1928 de eerste minister van Defensie. Al was het onder dezelfde leiding, de meeste afdelingen van Marine en Oorlog bleven gewoon naast elkaar bestaan.
In de Tweede Wereldoorlog besloot de regering Defensie weer op te splitsen in een Departement van Oorlog en een Departement van Marine. De laatste keerde na de oorlog terug naar zijn oude onderkomen aan het Lange Voorhout. Plein 4 was weer alleen verantwoordelijk voor de landmacht. Vanaf 1947 maakte de legerleiding, inclusief de Generale Staf, deel uit van de ministeriële organisatie.
In 1949 kwam er voor het eerst een staatssecretaris. Het maakte de politieke leiding sterker. Het was ook het jaar dat Nederland lid werd van de NAVO. Het Defensiebeleid lag voortaan vast. In die periode werkten er 3.500 mannen en vrouwen bij het oorlogsdepartement. Zij zaten verspreid over zo'n 30 locaties in Den Haag en Scheveningen. Het was onpraktisch en de huren waren hoog. Het departement breidde in de jaren ‘50 dan ook uit met 4 nieuwe gebouwen (C,D, E en F). In 1959 werden Oorlog en Marine weer samengevoegd.
Uitbreiden en inkrimpen
Onder minister van Defensie Piet de Jong kregen de krijgsmachtdelen begin jaren ‘60 (de luchtmacht was sinds 1953 een zelfstandig krijgsmachtdeel) veel zelfstandigheid, maar midden jaren ‘70 voerde minister Vredeling een ander model in: de (matrix)structuur. Het betekende een flinke uitbreiding van het krijgsmachtoverkoepelend niveau, de Centrale Organisatie. Er werd weer bijgebouwd. In de jaren ‘80 zagen gebouw G en H het licht.
De val van de Berlijnse muur in 1989 luidde het einde in van oude zekerheden. Minister Relus Ter Beek paste het Defensiebeleid daarop aan. De Prioriteitennota uit 1993 betekende het einde van de dienstplicht en het begin van een beroepsleger. De nieuwe organisatie moest vóór alles slagvaardig zijn. De Centrale Organisatie was de concernstaf en de krijgsmachtdelen, elk onder leiding van een bevelhebber, opereerden als werkmaatschappijen. De Haagse staven werden uit het ministerieel verband genomen. Dat bestond toen alleen nog uit de Centrale Organisatie. Defensie deed medio jaren ‘90 afstand van het F- en G-gebouw.
Bestuursstaf
In 2002 tijdens het eerste kabinet-Balkenende reorganiseerde en bezuinigde Defensie weer ingrijpend. De ‘Najaarsbrief’ betekende de grootste ombuiging ooit. De Haagse staven werden met de politieke en ambtelijke leiding samengevoegd in de nieuwe Bestuursstaf. Het instituut ‘bevelhebber’ verdween. De hele krijgsmacht staat sinds 5 september 2005 onder leiding van de hoogste militair: de Commandant der Strijdkrachten.
Koning Willem-Alexander heropent ministerie
Omdat de gebouwen van het inmiddels genoemde Plein-Kalvermarktcomplex flink waren verouderd is het departement tussen 2009 en 2012 grondig gerenoveerd. Koning Willem-Alexander, net een paar weken staatshoofd, heropende het ministerie van Defensie op 15 mei 2013.